.png){kind=spacer}
GERİ DÖN
Ders Öğretim Planı
| Dersin Kodu | Dersin Adı | Dersin Türü | Yıl | Yarıyıl | AKTS | Kredi |
|---|---|---|---|---|---|---|
| LEE583 | Yapay Zeka ve Etik | Seçmeli Ders Grubu | 1 | 1 | 6.00 | 3.00 |
Dersin Seviyesi
Yüksek Lisans
Dersin Sunulduğu Dil
Türkçe
Dersin Amacı
Bu ders, Yapay Zeka'nın (YZ) çeşitli alanlarda geliştirilmesi ve uygulanmasıyla ilişkili etik zorlukları, sorumlulukları ve çıkarımları eleştirel bir şekilde incelemek üzere tasarlanmıştır. Çok disiplinli bir seçmeli ders olarak, çeşitli akademik geçmişlere sahip öğrencilere, YZ teknolojileriyle sosyal açıdan sorumlu ve etik açıdan bilgili bir şekilde etkileşim kurmak için gerekli olan kavramsal çerçeveleri, analitik araçları ve etik akıl yürütme becerilerini sağlar.
Dersi Veren Öğretim GörevlisiGörevlileri
Şeyma Esin Erben
Öğrenme Çıktıları
| 1 | Yapay Zeka'nın disiplinler arası gelişimi ve kullanımıyla ilgili temel etik teorileri ve ilkeleri tanımlayın ve açıklamak. |
| 2 | Önyargı, gizlilik, hesap verebilirlik ve insan özerkliği gibi konulara dikkat ederek AI teknolojilerinin sosyal, kültürel ve profesyonel etkilerini değerlendirmek. |
| 3 | Hem profesyonel uygulamada hem de günlük yaşamda AI sistemlerinin risklerini ve faydalarını değerlendirirken etik muhakeme ve eleştirel düşünme göstermek. |
| 4 | Etik AI kullanımının akademik veya profesyonel alanlarıyla nasıl kesiştiğini belirleyerek kendi disiplin sorumluluklarını yansıtmak. |
| 5 | Küresel ölçekte AI yönetimi, düzenlemesi ve etik inovasyonla ilgili güncel ve ortaya çıkan sorunlar hakkında bilgili tartışmalara ve diyaloğa katılmak. |
| 6 | Farklı sektörlerin ve toplumların AI'da güveni, adaleti ve şeffaflığı nasıl tanımladığı ve bunlara nasıl yaklaştığı konusunda disiplinler arası farkındalık geliştirmek. |
Öğrenim Türü
Birinci Öğretim
Dersin Ön Koşulu Olan Dersler
YOK
Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar
Derse etkin katılımla uygulamalı ve eş zamanlı olarak yapay zekada etik yaklaşımları değerlendirmeye yardımcı olmaktadır.
Dersin İçeriği
Bu ders, Yapay Zeka'nın (YZ) profesyonel uygulamalar ve günlük yaşamdaki etik boyutlarını inceler. Temel etik teorileri tanıtır ve bunları gizlilik, önyargı, sorumluluk ve adalet gibi YZ ile ilgili gerçek dünya sorunlarına uygular. Öğrenciler, YZ teknolojilerinin çeşitli alanlarda karar alma, ilişkiler ve toplumsal normları nasıl etkilediğini incelemektedir. Ders, eleştirel düşünmeyi ve etik muhakemeyi teşvik ederek öğrencileri hem mesleklerinde hem de günlük deneyimlerinde YZ kaynaklı zorlukların üstesinden gelmeye hazırlar.
Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği
| Hafta | Teorik | [OgretimYontemVeTeknikleri] | [OnHazirlik] |
|---|---|---|---|
| 1 | Ders tanıtımı, derse giriş Etik nedir? Ahlak ve etik. Yapay Zeka'da etiğe giriş | Konu anlatımı, Tartışma | YOK |
| 2 | Yenilikçi bir teknoloji şirketinden konuk: Dijital İkiz ve Simularge Konu: Ürün geliştirme ve inovasyonda etik karar alma. Vaka çalışması: Gerçek dünya uygulamalarında sorumlu AI. | Konuk konuşmacı, soru-cevap oturumu | YOK |
| 3 | Karmaşık sorunları keşfetmek için gerçek veya kurgusal vakaları kullanma. Özellikle yapay zeka ve dijital platformlardaki uygulamalı etik için güçlü ve zayıf yönler | Konu anlatımı, Tartışma | YOK |
| 4 | Öğrenciler üretken yapay zeka uygulamalarını karşılaştırmalı olarak değerlendirir. Argümantasyonu, empatiyi ve ahlaki muhakemenin karmaşıklığını deneyimler. | Yapılandırılmış tartışma | Farklı üretken yapay zeka uygulamalarında aynı konuyu aynı metin parçaları (prompt) üzerinden karşılaştırmalı olarak tartışmak |
| 5 | Öğrencilere işbirlikçi bir şekilde çözmeleri için gerçek dünyadan etik veya teknik bir sorun verilir. Araştırmayı, ekip çalışmasını ve yaratıcı düşünmeyi teşvik eder. | Örnek konu çalışması, group çalışması | Film izleme: The Matrix (1999) Kaynak okuma: Radovanović, S. Ž. (2021). Heidegger and The Matrix. Nasleđe, 21(50), 241–254. https://doi.org/10.46793/NasKg2150.241R |
| 6 | Veri Etiği ve Gözetim Veri toplama, rıza ve gözetim kapitalizmindeki etik sorunlar. Yüz tanıma, öngörücü polislik, biyometrik veriler. | Vaka analizi, konu anlatımı, tartışma | Film izleme: Wall-E (2008) Kaynak okuma: Noman, Obaid; Bankar, Nandkishor J.1; Tiwade, Yugeshwari R.2; Bahadure, Sweta D.. From Fiction to Reality: The ‘WALL-E’ Paradigm in Modern AI Ethics and Society. Medical Journal of Dr. D.Y. Patil Vidyapeeth 18(2):p 372-373, Mar–Apr 2025. | DOI: 10.4103/mjdrdypu.mjdrdypu_58_24 |
| 7 | Algoritmik Önyargı ve Adalet Yapay zeka ve makine öğrenmesinde ayrımcılık. Algoritmik adalet nedir? Önyargıyı tespit etmek/düzeltmek için araçlar ve yöntemler. | Konu anlatımı, tartışma | Okuma: Wong, PH. Democratizing Algorithmic Fairness. Philos. Technol. 33, 225–244 (2020). https://doi.org/10.1007/s13347-019-00355-w |
| 8 | ARA SINAV HAFTASI | YOK | İşlenen tüm dersleri eleştirel yaklaşımla tekrar etmek ve değerlendirmek |
| 9 | İnovasyon Etiği İnovasyon her zaman iyi midir? Tartışma: "Etik anlaşmalar ve düzenlemeler için yenilik yavaşlatılmalı mı?" | Tartışma, grup çalışması | Okuma: https://www.seattleu.edu/business/online/albers/blog/ethics-in-innovation-emerging-tech-considerations |
| 10 | Platform Gücü ve Etik Sorumluluk Teknoloji platformlarının etiği: Facebook, Twitter, TikTok. Yanlış bilgi, moderasyon ve sansür. Tartışma: Platformların ahlaki bir sorumluluğu var mı? | Tartışma, vaka analizi | Vaka: Cambridge Analytica. |
| 11 | Yapay Zekada Ekoloji Etiği Teknolojinin karbon ayak izi Sürdürülebilir inovasyon ve yeşil aklama. | Konu anlatımı, tartışma | Okuma: Moyano-Fernández, C., Rueda, J. (2023). AI, Sustainability, and Environmental Ethics. In: Lara, F., Deckers, J. (eds) Ethics of Artificial Intelligence. The International Library of Ethics, Law and Technology, vol 41. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-48135-2_11 |
| 12 | Geçici iş, güvencesiz emek ve yapay zeka. | Konu anlatımı, tartışma | GIG ekonomisi hakkında okuma yapmak |
| 13 | Küresel Perspektifler ve Eşitsizlikler Küresel Kuzey/Güney'deki etik eşitsizlikler. Yenilikten kim yararlanıyor? Maliyeti kim karşılıyor? | Konu anlatımı, tartışma | Okuma: Mariyana, A. L. D., & Annaufal, A. I. (2024). The role of artificial intelligence in closing the gap between economic classes. Proceeding IROFONIC, 1(1), 212–218. |
| 14 | FİNAL SINAVI | YOK | Genel değerlendirme |
Ders Kitabı Malzemesi Önerilen Kaynaklar
Ammanath, B. (2022). Trustworthy AI: A Business Guide for Navigating Trust and Ethics in AI. Wiley. https://doi.org/10.1002/9781119867951 El-Deeb, A. (2024). Can I trust you? Ethics in AI. ACM SIGSOFT Software Engineering Notes, 49(4), 14. https://doi.org/10.1145/3696117.3696120 Hagendorff, T. The Ethics of AI Ethics: An Evaluation of Guidelines. Minds & Machines 30, 99–120 (2020). https://doi.org/10.1007/s11023-020-09517-8 Inglada Galiana, L., Corral Gudino, L., & Miramontes González, P. (2024). Ethics and artificial intelligence. Revista Clínica Española (English Edition), 224(3), 178–186. https://doi.org/10.1016/j.rceng.2024.02.003 Talu, A. A., & Tezci, E. (n.d.). The implications of the use of artificial intelligence for education and ethical issues. JONPE (Journal of National and International Education). https://doi.org/10.5281/zenodo.14227995
Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları
Değerlendirme
Staj Durumu
YOK
İş Yükü Hesaplaması
| Etkinlikler | Sayısı | Süresi (saat) | Toplam İş Yükü (saat) |
|---|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 1 | 1 |
| Bütünleme Sınavı | 1 | 1 | 1 |
| Derse Katılım | 10 | 2 | 20 |
| Uygulama/Pratik | 10 | 1 | 10 |
| Rehberli Problem Çözümü | 5 | 2 | 10 |
| Problem Çözümü | 10 | 1 | 10 |
| Soru-Yanıt | 5 | 1 | 5 |
| Takım/Grup Çalışması | 8 | 1 | 8 |
| Gözlem | 10 | 2 | 20 |
| Örnek Vaka İncelemesi | 5 | 2 | 10 |
| Rol Oynama / Dramatize Etme | 5 | 1 | 5 |
| Makale Kritik Etme | 10 | 1 | 10 |
| Bireysel Çalışma | 2 | 10 | 20 |
| Ara Sınav İçin Bireysel Çalışma | 1 | 5 | 5 |
| Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma | 5 | 1 | 5 |
| Okuma | 10 | 1 | 10 |
| Toplam İş Yükü (saat) | 150 | ||
Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi
| PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 | PÇ 13 | PÇ 14 | PÇ 15 | |
| ÖÇ 1 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 | 4 | 4 | 3 | 5 | 4 | 4 | 5 | 4 |
| ÖÇ 2 | 5 | 4 | 5 | 3 | 4 | 5 | 4 | 5 | 5 | 4 | 4 | 5 | 4 | 5 | 5 |
| ÖÇ 3 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 |
| ÖÇ 4 | 3 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 | 5 |
| ÖÇ 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 |
| ÖÇ 6 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 |
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek