GERİ DÖN

Ders Öğretim Planı

Dersin Kodu Dersin Adı Dersin Türü Yıl Yarıyıl AKTS Kredi
GET01012 Eleştirel Düşünme ve Edebi Eleştiri Seçmeli Ders Grubu 3 5 5.00 3.00

Dersin Seviyesi

Lisans

Dersin Sunulduğu Dil

Dersin Amacı

Bu dersin temel amacı, öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerini geliştirerek bilgiye, metinlere ve olaylara analitik bir gözle yaklaşmalarını sağlamaktır. Öğrencilerin, düşünme süreçlerini sorgulayan, akıl yürütme biçimlerini değerlendiren ve gerekçelendiren bir tutum kazanmaları hedeflenir. Ayrıca ders, edebi metinleri eleştirel düşünme ilkeleriyle çözümleyebilme, argümanları değerlendirme ve kendi düşüncelerini temellendirilmiş biçimde ifade etme becerilerini kazandırmayı amaçlar. Amaç Alt Başlıklar * Eleştirel düşünmenin anlamını ve bileşenlerini kavratmak, * Geçerli ve sağlam akıl yürütmenin temel ilkelerini öğretmek, * Felsefi tartışma ve argüman analizine dayalı düşünme pratiği kazandırmak, * Eleştirel düşünmeye engel olan önyargı ve kalıpların farkına varmak, * Disiplinlerarası bir bakışla eleştirel düşünme becerilerini uygulamaya geçirmek, * Okuma, yazma ve tartışma etkinlikleri yoluyla eleştirel yaklaşım alışkanlığı kazandırmak, * Edebi metinlerde kullanılan eleştiri yöntemlerini tanıtmak ve uygulamak.

Dersi Veren Öğretim GörevlisiGörevlileri

Dr. Öğr. Üyesi Merve SUROĞLU SOFU

Öğrenme Çıktıları

1 Eleştirel düşünme kavramını, bileşenlerini ve sürecini açıklar.
2 Kavram, yargı, algı ve imge arasındaki ilişkileri tanımlar.
3 Felsefi tartışma ve akıl yürütme tekniklerini kullanarak geçerli argümanlar oluşturur.
4 Geçerli ve sağlam akıl yürütmeyi analiz eder, hatalı çıkarımları ayırt eder.
5 Eleştirel düşünmenin bireysel, toplumsal ve mesleki yaşamda oynadığı rolü tartışır.
6 Günlük yaşam örnekleri üzerinden eleştirel farkındalık sergiler.
7 Eleştirel okuma, dinleme ve yazma becerilerini geliştirir.
8 Edebi metinleri eleştirel düşünme yöntemleriyle çözümler.
9 Yazılı ve sözlü sunumlarda eleştirel düşünme ilkelerini uygular.
10 Eğitim, sanat, medya ve sosyal bilimlerde eleştirel perspektif geliştirir.

Öğrenim Türü

Birinci Öğretim

Dersin Ön Koşulu Olan Dersler

Yok

Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar

Öğrenciler, derse aktif katılım göstermeli; her hafta okuma ve tartışma etkinliklerine hazırlanmalıdır. Farklı bakış açılarına açık olunması, ön yargılardan uzak durulması ve “düşünmeyi düşünme” alışkanlığının geliştirilmesi önemlidir. Edebi eleştiri örneklerinde sadece estetik değil, düşünsel çözümleme becerisi de değerlendirilir. Ders süresince öğrencilere hem bireysel çalışmalar verilir; yaratıcı düşünme, argüman kurma ve karşılaştırmalı çözümleme becerileri ön plandadır. Yazılı ödevlerde APA 7. sürüm biçim kurallarına uyulması beklenir.

Dersin İçeriği

1. Dersin İçeriği Bu ders, düşünme biçimleri ve eleştirel düşünme kavramı üzerine temellenmektedir. Öğrenciler, kavram, yargı, algı ve imge gibi düşünme unsurlarını tanıyarak eleştirel akıl yürütme becerilerini geliştirir. Ders süresince; eleştirel düşünmenin temel ilkeleri, düşünme süreci ve bileşenleri, eleştirel okuma, dinleme ve yazma, edebi eleştiri türleri, örnek metin çözümlemeleri (roman, öykü, şiir gibi) üzerinde durulacaktır. Öğrenciler, felsefi tartışma yöntemlerini uygulayarak geçerli ve sağlam akıl yürütmenin nasıl kurulacağını öğrenecek; farklı disiplinlerdeki düşünce örnekleri üzerinden eleştirel farkındalık kazanacaktır.

Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği

Hafta Teorik [OgretimYontemVeTeknikleri] [OnHazirlik]
1 Konular Düşünme eyleminin tanımı ve temel bileşenleri Kavram, yargı, akıl yürütme ve çıkarım arasındaki ilişki Algı, imge ve anlam oluşturma süreçleri Düşünme biçimlerinin bireysel farklılıkları Eleştirel düşünmenin bilişsel temelleri Öğretim Yöntem ve Teknikleri Anlatım (Lecture): Temel kavramların açıklanması ve örneklerle pekiştirilmesi Sokratik Tartışma Yöntemi: “Düşünmek nedir?” sorusu üzerinden öğrencilerin düşünme süreçlerini sorgulaması Beyin Fırtınası: Kavram, yargı ve algı örnekleri üretme Kavram Haritası Oluşturma: Kavramlar arası ilişkilerin görselleştirilmesi Sınıf İçi Grup Etkinliği: Günlük yaşamdan düşünme biçimlerine örnek bulma Soru-Cevap: Öğrencilerin düşünme biçimleri arasındaki farkları değerlendirmesi Okuma: Nosich, G. M. (2015). Eleştirel Düşünme Rehberi. Anı Yayıncılık. (1. Bölüm: “Eleştirel Düşünme Nedir?”) Düşünme Egzersizi: Öğrencilerden bir hafta boyunca karşılaştıkları bir karar verme sürecini kısa notlar hâlinde gözlemlemeleri istenir (örneğin, “Bir konuda karar verirken hangi düşünme biçimini kullandım?”). Hazırlık Sorusu: “Bir düşünceyi düşünce yapan şey nedir?” sorusu üzerine kısa bir paragraf yazmaları istenir.
2 Düşünme ve eleştirel düşünme kavramları.Düşünme ve eleştirel düşünme kavramlarının karşılaştırılması Eleştirel düşünmenin tarihsel gelişimi ve felsefi temelleri Eleştirel düşünmenin eğitsel ve toplumsal önemi Eleştirel düşünme ile yaratıcı düşünme arasındaki farklar Eleştirel düşünmenin temel ilkeleri: nesnellik, sorgulama, gerekçelendirme Anlatım (Lecture): Kavramların kuramsal olarak açıklanması ve tarihsel örneklerle desteklenmesi Tartışma (Discussion): “Eleştirel düşünme doğuştan mı öğrenilen bir beceri midir?” sorusu üzerinden karşıt görüşlerin ele alınması Örnek Olay (Case Study): Tarihte eleştirel düşünme örneklerinin incelenmesi (Sokrates, Descartes, Kant) Düşünce Haritası (Mind Mapping): Eleştirel ve yaratıcı düşünme arasındaki farkların görselleştirilmesi Soru-Cevap (Q&A): Öğrencilerin eleştirel düşünmenin önemine dair çıkarımlar yapması Teaching Methods and Techniques Okuma: Paul, R. & Elder, L. (2013). Kritik Düşünce. Nobel Yayıncılık. (Giriş bölümü: “Düşünme Üzerine Düşünmek”) Hazırlık Sorusu: “Eleştirel düşünmenin eğitimdeki yeri nedir?” Uygulama: Öğrencilerden günlük yaşamda eleştirel düşünme gerektiren bir durumu örneklemeleri istenir.
3 Eleştirel düşünme ile ilgili temel kavramlar: kanıt, iddia, gerekçe, çıkarım, argüman Düşünme hataları ve bilişsel yanlılıklar Mantık hatalarının eleştirel düşünmedeki etkisi Argüman oluşturma ve değerlendirme süreçleri Anlatım (Lecture): Temel kavramların kuramsal olarak açıklanması Örnek Olay Analizi (Case Study): Gerçek yaşamdan argüman örneklerinin değerlendirilmesi Tartışma (Discussion): “Bir argüman ne zaman geçerlidir?” sorusu üzerine grup çalışması Soru-Cevap (Q&A): Öğrencilerin mantık hatalarını fark etme becerisini ölçme. Okuma: Nosich, G. M. (2015). Eleştirel Düşünme Rehberi. (2. Bölüm: “Argüman Kurma ve Çözümleme”) Hazırlık Sorusu: “Bir argümanı güçlü kılan unsurlar nelerdir?”
4 Eleştirel düşünme öğeleri: amaç, soru, bilgi, çıkarım, kavram, varsayım, bakış açısı Bu öğelerin düşünme sürecindeki etkileşimi Eleştirel düşünmede yapılandırılmış sorgulama Anlatım: Düşünmenin öğelerinin kavramsal sunumu Kavram Haritası: Öğeler arasındaki ilişkilerin görselleştirilmesi Tartışma: Gerçek bir olay üzerinden düşünme öğelerinin belirlenmesi Okuma: Nosich (2015). Eleştirel Düşünme Rehberi (3. Bölüm). Hazırlık Sorusu: “Bir düşünmenin temel unsurları nelerdir?”
5 Eleştirel düşünme süreci ve özellikleri Açık fikirli olma, entelektüel dürüstlük, tarafsızlık Eleştirel düşünmede etik boyut Sokratik Tartışma: Farklı görüşlerin etik sınırlar içinde sorgulanması Rol Oynama (Role Play): Farklı bakış açılarını temsil etme Bireysel Yansıtma: Öğrencinin kendi düşünme biçimini değerlendirmesi Okuma: Cüceloğlu (2008). İyi Düşün Doğru Karar Ver. Bölüm 1–2. Hazırlık Sorusu: “Tarafsız düşünmek neden zordur?”
6 Eleştirel düşünme yoluyla sorun çözme Problem tanımlama, çözüm üretme, karar verme Eleştirel düşünmenin karar süreçlerine katkısı Örnek Olay Analizi: Gerçek vakalar üzerinden çözüm üretme Grup Çalışması: Alternatif çözüm yolları geliştirme Sunum: Çözüm önerilerinin paylaşılması Okuma: Paul & Elder (2013). Kritik Düşünce. Bölüm 4. Hazırlık Sorusu: “Bir problemi eleştirel düşünme süreciyle çözmek ne kazandırır?”
7 Eleştirel düşünmenin bireysel yaşamdaki yeri Günlük yaşamda eleştirel farkındalık Önyargı, duygu ve düşünme ilişkisi Film Analizi: Eleştirel farkındalığı yansıtan sahnelerin çözümlemesi Tartışma: “Duygular düşünmeyi engeller mi?” Bireysel Günlük: Günlük yaşamdan örneklerle farkındalık çalışması Okuma: Cüceloğlu (2008). Bölüm 5. Hazırlık Sorusu: “Eleştirel düşünme bir yaşam tarzı olabilir mi?”
8 Ara Sınav Yazılı veya proje temelli sınav. Kapsam: 1–7. haftalar.
9 Eleştirel düşünmenin mesleki yaşamdaki yeri Karar verme ve liderlikte eleştirel düşünme Disiplinlerarası düşünme becerileri Vaka Analizi: Mesleki kararlarda eleştirel düşünme örnekleri Grup Sunumu: Alanlara göre eleştirel düşünme örnekleri Tartışma: “İş hayatında eleştirel düşünme neden önemlidir?” Okuma: Nosich (2015). 4. Bölüm. Hazırlık Sorusu: “Eleştirel düşünme iş performansını nasıl etkiler?”
10 Konular Eleştirel okuma becerileri Metinlerde önyargı, argüman ve ideoloji çözümlemesi Okuma Çemberi: Ortak metin çözümlemesi Tartışma: Yazarın bakış açısının metne etkisi Analiz Çalışması: Eleştirel okuma kılavuzu ile metin inceleme Okuma: Aybek (2011). Eleştirel Düşünme Rehberi ilgili bölüm. Hazırlık Sorusu: “Okurken tarafsız kalmak mümkün mü?”
11 Eleştirel dinleme becerileri Sözlü metinlerde çözümleme, değerlendirme ve geri bildirim Video Analizi: Söylem çözümleme Grup Tartışması: İkna ve algı yönetimi örnekleri Soru-Cevap: Dinleyicinin aktif rolü üzerine değerlendirme Okuma: Şahin (2011). Eleştirel Medya Okur Yazarlığı. Hazırlık Sorusu: “Dinlerken eleştirel kalmak neden zordur?”
12 Eleştirel yazma Akademik metinlerde argüman oluşturma ve destekleme Yazma Atölyesi: Eleştirel yazma uygulaması Akran Değerlendirmesi: Yazılı metinlerin karşılıklı incelenmesi Model İnceleme: Güçlü argüman örneklerinin çözümlemesi Okuma: Facione & Gittens (2013). Think Critically. Hazırlık Sorusu: “İyi bir eleştirel yazının özellikleri nelerdir?”
13 Edebi eleştiri kavramı ve türleri Edebiyat kuramlarının eleştirel düşünme bağlamında incelenmesi Anlatım: Kuramların tarihsel çerçevesi Edebi Metin Çözümlemesi: Eser yorumlama uygulaması Tartışma: Farklı eleştiri türlerinin karşılaştırılmas Okuma: Atay, O. (2013). Bir Bilim Adamının Romanı. Hazırlık Sorusu: “Bir metni eleştirel okumak, onu yeniden yazmak mıdır?”
14 Eleştirel düşünme yöntemleriyle edebi metin çözümlemesi Uygulama: Küçük Prens üzerinden eleştirel okuma örneği Grup Sunumu: Metin analizi Panel Tartışması: Farklı yorumların değerlendirilmesi Soru-Cevap: Eleştirel çıkarımların paylaşılması Okuma: Saint-Exupéry (2015). Küçük Prens. Hazırlık Sorusu: “Bir metni eleştirel okumak, yazarı anlamak mı yoksa sorgulamak mı?”
15 Final Sınavı Yazılı veya proje temelli final sınavı. Kapsam: 9–14. haftalar.

Ders Kitabı Malzemesi Önerilen Kaynaklar

1-Eleştirel Düşünme Rehberi, Gearld M. Nosich, Anı Yayıncılık, Ankara, 2015 2-Kritik Düşünce, Ricahard Paul ve ark. Nobel yayıncılık, 2013 3- Eleştirel Medya Okur Yazarlığı, Abdurahman Şahin, 4- 2011Bir Bilim Adamının Romanı, Oğuz Atay, 39. Baskı, İstanbul, 2013 5- Birsel AYBEK, Eleştirel Düşünme Rehberi, 1. Baskı, Anı Yayıncılık, Ankara, 2011 6- Belgin ÖZERUZ YILDIRIM, Ed. Süheyla ALTUĞ ÖZSOY, Hemşirelikte Eleştirel Düşünme, Tuna Matbaacılık, Aydın, 2010. 7- Doğan CÜCELOĞLU, İyi Düşün Doğru Karar Ver, 50. Basım, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2008. 8- Küçük Prens , Saint Esscupery, 2015" 1. Şahinel S. Eleştirel Düşünme. Pegem A Yayıncılık, Ankara, 2002. 9-P. Facione and C. Gittens, Think Crittically, My Thinking Lab. Series, 2013.1. Cüceloğlu, D. (1994). “İyi Düşün Doğru Karar Ver”, 4. Baskı, Sistem Yayıncılık, İstanbul. 2. 10-Gearld M. NosichEleştirel Düşünme ve Disiplinlerarası, Eleştirel Düşünme Rehberi 3.Orhan Özdemir Eleştirel Düşünme, KRİTER BASIM YAYIN DAĞITIM

Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları

Dersin öğretim süreci, öğrenciyi merkeze alan aktif öğrenme yöntemlerine dayanır. Kullanılan temel yöntem ve teknikler: Sokratik tartışma Yöntemi: Eleştirel sorularla düşünmeyi derinleştirme. Vaka Analizi (Case Study): Gerçek veya kurgusal olaylar üzerinden eleştirel çözümleme. Okuma Çemberi ve Metin Analizi: Edebi metinlerde düşünsel ve estetik katmanları çözümleme. Yazma Atölyesi: Argüman temelli yazılı ifade geliştirme. Beyin Fırtınası ve Grup Çalışmaları: Yaratıcı düşünme ve çoklu bakış açısı kazandırma. Yansıtıcı Günlük: Öğrencilerin düşünme sürecini gözlemleyip kendilerini değerlendirmeleri.

Değerlendirme

Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri Adet Değer
Ara Sınav 1 100
Toplam 100
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri Adet Değer
Final Sınavı 1 100
Toplam 100
Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri 40
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri 60

Staj Durumu

Yok

İş Yükü Hesaplaması

Etkinlikler Sayısı Süresi (saat) Toplam İş Yükü (saat)
Ara Sınav 1 1 1
Final Sınavı 1 40 40
Bütünleme Sınavı 1 1 1
Bireysel Çalışma 1 25 25
Ara Sınav İçin Bireysel Çalışma 1 20 20
Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma 1 42 42
Toplam İş Yükü (saat) 129

Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi

ÖÇ 1
ÖÇ 2
ÖÇ 3
ÖÇ 4
ÖÇ 5
ÖÇ 6
ÖÇ 7
ÖÇ 8
ÖÇ 9
ÖÇ 10
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek