GERİ DÖN
Ders Öğretim Planı
| Dersin Kodu | Dersin Adı | Dersin Türü | Yıl | Yarıyıl | AKTS | Kredi |
|---|---|---|---|---|---|---|
| OMRS225 | Tarihi Çevre Koruma | Ders | 2 | 3 | 4.00 | 3.00 |
Dersin Seviyesi
Önlisans
Dersin Sunulduğu Dil
Dersin Amacı
Bu dersin amacı, öğrencilerin tarihi çevrelerin korunması konusunda bilinçlenmelerini sağlamak, tarihi çevrenin kültürel ve mimari değerlerini analiz etmeyi öğretmek ve bu çevrelerin korunmasına yönelik uygulamalı bilgi ve beceri kazandırmaktır. Öğrenciler, tarihi alanlarda karşılaşılan sorunları tanımlayarak, doğru müdahale yöntemlerini belirleyecek ve bu bağlamda restorasyon ve koruma projelerine katkıda bulunabilecek düzeye geleceklerdir.
Dersi Veren Öğretim GörevlisiGörevlileri
Öğr. Gör. Hatice Mansuroğlu
Öğrenme Çıktıları
| 1 | Tarihi yapı ve çevrelerin korunmasına dair temel prensipleri açıklar. |
| 2 | Tarihi çevrelerin belgelenmesi ve analiz edilmesi sürecini uygular. |
| 3 | Tarihi alanlarda risk faktörlerini tanımlayarak uygun koruma stratejileri geliştirir. |
| 4 | Tarihi çevrelerin sürdürülebilir korunması için öneriler geliştirir. |
| 5 | Tarihi çevrelerin kültürel, sosyal ve ekonomik değerlerini değerlendirir. |
Öğrenim Türü
Birinci Öğretim
Dersin Ön Koşulu Olan Dersler
Bu dersin ön koşulu yoktur.
Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar
Bu derste önerilen başka bir husus bulunmamaktadır.
Dersin İçeriği
`Tarihi Çevre Koruma` dersi, tarihi yapıların ve çevrelerin korunması için gerekli teorik bilgi ve uygulamalı becerileri kazandırmayı hedefleyen bir derstir.
Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği
| Hafta | Teorik | Uygulama | [OgretimYontemVeTeknikleri] | [OnHazirlik] |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Tarihi çevrenin tanımı, önemi ve koruma gereksinimi | Öğrenciler yaşadıkları şehirden bir tarihi çevre/mahalle/sokak/yapı grubu seçerek fotoğrafla belgeleme yapar. Alanın kültürel değeri, özgünlük durumu ve tehdit unsurları maddeler halinde analiz edilir. | Anlatım, soru–cevap ve tartışma yöntemi kullanılacaktır. Tarihi çevre kavramı, kültürel değer ve bütünlük ilkeleri üzerinden açıklanacak; koruma gereksinimi örnek durumlar ve görseller eşliğinde değerlendirilecektir. | Öğrencilerden tarihi çevre kavramına dair kısa okuma yapmaları ve yaşadıkları şehirden koruma gerektiren bir alan seçip 1–2 görselle birlikte derse getirmeleri beklenir. |
| 2 | Kültürel ve doğal miras kavramları, tarihi çevre koruma anlayışının gelişimi. | Öğrenciler UNESCO Dünya Mirası Listesi’nden bir kültürel veya doğal miras alanı seçer. Seçtikleri alan için miras değeri – tehditler – koruma gereksinimi – öneri başlıklarını içeren tek sayfalık kısa analiz paftası hazırlar. Çalışma sınıfta sunularak tarihi çevre koruma anlayışının gelişimiyle ilişkilendirilir. | Anlatım, görsel sunum ve soru–cevap yöntemleri kullanılacaktır. Kültürel ve doğal miras örnekleri incelenecek; UNESCO koruma söylemi ve tarihi çevre koruma anlayışının gelişim süreci karşılaştırmalı olarak tartışılacaktır. | Öğrencilerden UNESCO Dünya Mirası Listesinde yer alan bir kültürel veya doğal miras alanı seçmeleri ve temel bilgi + iki görsel ile derse gelmeleri beklenir. |
| 3 | Uluslararası sözleşmeler ve kuruluşlar (UNESCO, ICOMOS, ICCROM vb.) | Öğrenciler UNESCO, ICOMOS veya ICCROM’dan birini seçerek kuruluşun işlevleri, karar mekanizması ve önemine ilişkin tek sayfalık kısa bilgilendirme posteri hazırlar. Poster sınıfta sunularak sözleşme–kuruluş ilişkisi üzerine değerlendirme yapılır. | Anlatım, görsel sunum ve tartışma yöntemi kullanılacaktır. UNESCO, ICOMOS ve ICCROM’un görev alanları, uluslararası koruma sözleşmeleri ve temel ilkeler örnekler üzerinden açıklanacak; öğrencilerin katılımı soru–cevap ile desteklenecektir. | Öğrencilerden bir uluslararası koruma kuruluşu seçerek temel görevlerini araştırmaları ve kısa madde formunda derse hazırlıklı gelmeleri beklenir. |
| 4 | Türkiye'de tarihi çevre koruma mevzuatı ve uygulamaları. | Öğrenciler seçtikleri örnek yapı ya da tarihi çevre için tescil durumu – koruma kurulu kararları – uygulama süreci başlıklarını içeren kısa analiz kartı hazırlar. Çalışma sınıfta sunularak Türkiye'deki mevzuat işleyişi ile ilişkilendirilir. | Anlatım, görsel sunum ve soru–cevap yöntemleri kullanılacaktır. Türkiye’deki koruma yasaları, kurumlar, kurul karar süreçleri ve uygulama örnekleri üzerinden konu açıklanacak; güncel uygulamalar sınıf içinde tartışılacaktır. | Öğrencilerden 2863 sayılı yasa veya ilgili koruma mevzuatı üzerine kısa okuma yapmaları ve yakın çevrelerinden bir örnek yapı/alan belirlemeleri beklenir. |
| 5 | Tarihi yapıların belgelenmesi ve analizi. | Öğrenciler belirledikleri yapı için basit rölöve şeması (plan/cephe), fotoğraf belgelemesi, malzeme ve bozulma gözlemleri içeren mini analiz paftası hazırlar. Çalışmalar sınıfta sunularak belgeleme ve analiz yöntemleriyle karşılaştırılır. | Anlatım, görsel sunum ve uygulamalı analiz yöntemi kullanılacaktır. Rölöve, fotoğrafla belgeleme, ölçülendirme ve malzeme–bozulma tespit teknikleri örnek görseller üzerinden açıklanacak; tarihî yapı analiz süreci adım adım aktarılarak tartışılacaktır. | Öğrencilerden seçtikleri bir tarihi yapının 2–3 görselini derse getirmeleri, yapı hakkında kısa bilgi ve konum notu hazırlamaları beklenir. |
| 6 | Tarihi çevrede riskler ve tehditler (doğal afetler, savaşlar, ihmal vb.) | Öğrenciler seçtikleri örnek üzerinden riskin türü, zararın boyutu, korunamama nedenleri ve çözüm/önlem önerileri içeren kısa değerlendirme paftası hazırlar. Çalışma sınıfta sunularak benzer risk durumlarıyla karşılaştırılır. | Anlatım, örnek vaka incelemesi ve tartışma yöntemi kullanılacaktır. Tarihi çevreyi tehdit eden risk türleri (deprem, sel, yangın, savaş, vandalizm, ihmal vb.) gerçek örnekler üzerinden değerlendirilecek; koruma stratejileri sınıf içi soru–cevap ile tartışılacaktır. | Öğrencilerden doğal afet veya insan kaynaklı risk nedeniyle zarar görmüş bir tarihi alan/yapı örneği belirlemeleri ve olay sonrası durumla ilgili kısa bilgi toplamaları beklenir. |
| 7 | Koruma yöntemleri: Anıt eserler ve kentsel sit alanları. | Öğrenciler seçtikleri örnek üzerinden koruma yöntemi – mevcut sorunlar – önerilen müdahale yaklaşımı başlıklarını içeren kısa analiz kartı hazırlar. Kartlar sınıfta sunularak anıt ve kentsel ölçek arasındaki koruma farkları tartışılır. | Anlatım, görsel sunum ve örnek vaka analizi kullanılacaktır. Anıt eser koruma yaklaşımları ile kentsel sit ölçeğinde koruma yöntemleri karşılaştırmalı olarak incelenecek; ulusal ve uluslararası uygulamalardan örneklerle açıklanacaktır. | Öğrencilerden bir anıt eser veya kentsel sit alanı seçerek kısa araştırma yapmaları ve görsellerle birlikte temel koruma sorunlarını belirlemeleri beklenir. |
| 8 | Ara sınav | |||
| 9 | Restorasyon, restitüsyon ve rekonstrüksiyon uygulamaları. | Öğrenciler seçtikleri tarihi yapı için restorasyon – restitüsyon – rekonstrüksiyon seçeneklerinden hangisinin uygulanabileceğine dair kısa değerlendirme paftası oluşturur. Uygulama önerisi, gerekçe ve olası sonuçlar maddeler halinde sunulur. | Anlatım, görsel sunum ve örnek inceleme yöntemi kullanılacaktır. Restorasyon, restitüsyon ve rekonstrüksiyon kavramları tanımlanacak; farklı uygulama örnekleri üzerinden yöntemlerin farkları, avantajları ve riskleri tartışılacaktır. | Öğrencilerin her uygulama türü için örnek bir yapı araştırması yapmaları ve 2-3 görselle kısa bir bilgilendirme hazırlamaları beklenmektedir. |
| 10 | Sürdürülebilir tarihi çevre yönetimi ve turizm ilişkisi. | |||
| 11 | Tarihi çevrede modern müdahale ve adaptasyon projeleri. | Öğrenciler seçtikleri örnek için tarihi doku + modern müdahale türü + uyum/değişim analizi + avantaj/dezavantaj değerlendirmesi içeren kısa proje inceleme kartı hazırlar. Çalışma sınıfta sunularak adaptasyon yaklaşımları karşılaştırılır. | Anlatım, görsel sunum ve örnek proje incelemesi kullanılacaktır. Tarihi çevrede yapılan yeni ekler, çağdaş tasarım müdahaleleri ve adaptif yeniden kullanım projeleri örnekleri üzerinden tartışılacak; uyum–karşıtlık–şeffaflık–izlenebilirlik ilkeleri karşılaştırmalı değerlendirilecektir. | Öğrencilerden modern müdahale/uygulama barındıran bir tarihi yapı ya da alan belirlemeleri ve proje hakkında kısa bilgi + görsel getirmeleri beklenir. |
| 12 | UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alan tarihi alanlar ve koruma stratejileri. | |||
| 13 | Uygulamalı proje çalışmaları (saha gezisi ve alan analizi). | Saha gezisinde seçilen yapılar veya sokak dokusu belgeleme (fotoğraf–çizim), bozulma tespiti, malzeme analizi, kullanım durumu ve koruma ihtiyaçlarının belirlenmesi yöntemleriyle incelenir. Veriler ders sonrası alan analiz paftası veya kısa rapor halinde sunulur. | Saha gezisi, yerinde gözlem, fotoğrafla belgeleme, ölçü–analiz çalışması ve grup değerlendirmesi uygulanacaktır. Öğrenciler alanda gözlem yapacak, verileri toplayacak ve sınıf içinde tartışarak analiz sürecine katılacaktır. | Öğrencilerden saha çalışması yapılacak alan hakkında kısa ön araştırma yapmaları, temel tarihçe bilgisi edinmeleri ve gerekli ekipman (defter, ölçü bandı, fotoğraf makinesi/telefon) ile hazırlıklı gelmeleri beklenir. |
| 14 | Uygulamalı proje çalışmaları (koruma projesi önerisi hazırlama). | Öğrenciler belirlenen yapı veya alan için koruma sorunları – müdahale ilkeleri – önerilen koruma yaklaşımı – beklenen sonuçlar başlıklarını içeren bir ön proje paftası veya rapor hazırlar. Çalışmalar sınıf ortamında sunularak karşılıklı değerlendirme yapılır. | Proje odaklı çalışma, grup çalışması, analiz–tasarım geliştirme ve sunum tekniği kullanılacaktır. Öğrenciler seçilen tarihi yapı/alan için koruma yaklaşımlarını tartışacak, verileri değerlendirerek proje önerisine dönüştürecektir. | Öğrencilerden koruma projesi hazırlanacak yapı/alan hakkında temel tarihçe, fotoğraf ve mevcut durum bilgisi toplamaları beklenir. |
| 15 | Final Sınavı |
Ders Kitabı Malzemesi Önerilen Kaynaklar
Tarihi Çevre Korumanın Mimarlık Boyutu, Doğan Kuban, Boyut Yayınları Tarihi Çevre Algısı, Cevat Erder, Yem Yayınları `Historic Preservation: An Introduction to Its History, Principles, and Practice` - Norman Tyler, Ted J. Ligibel, Ilene R. Tyler `Türkiye'de Koruma ve Restorasyon Çalışmaları: İlkeler, Yöntemler, Örnekler` - Zeynep Ahunbay `Architectural Conservation: Principles and Practice` - Aylin Orbaşlı ICOMOS (International Council on Monuments and Sites) Belgeleri
Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları
Planlanan etkinlikler, interaktif ders anlatımlarıyla koruma kuramı ve dokusal analizin temellerini sunmakta; vaka incelemeleri ve saha gezilerinde taş, sıva ve ahşap yüzeylerin dokusal özellikleri fotoğraf ve notlarla belgelenmektedir. Öğrenciler, grup projelerinde doku haritaları ve restorasyon stratejileri geliştirip tartışmakta; kısa quiz’ler ve çevrimiçi forumlarda eleştirel değerlendirmeler yaparak öğrenilen kavramları pekiştirmektedir.
Değerlendirme
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | Adet | Değer |
|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 75 |
| Alan Çalışması | 1 | 25 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | Adet | Değer |
| Final Sınavı | 1 | 100 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | 40 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | 60 | |
Staj Durumu
Gerekli değildir.
İş Yükü Hesaplaması
| Etkinlikler | Sayısı | Süresi (saat) | Toplam İş Yükü (saat) |
|---|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 1 | 1 |
| Final Sınavı | 1 | 1 | 1 |
| Alan Çalışması | 1 | 10 | 10 |
| Proje Hazırlama | 1 | 8 | 8 |
| Proje Sunma | 1 | 5 | 5 |
| Ara Sınav İçin Bireysel Çalışma | 1 | 15 | 15 |
| Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma | 1 | 20 | 20 |
| Performans | 1 | 20 | 20 |
| Ev Ödevi | 1 | 20 | 20 |
| Toplam İş Yükü (saat) | 100 | ||
Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi
| PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 | PÇ 13 | PÇ 14 | PÇ 15 | PÇ 16 | |
| ÖÇ 1 | 5 | 3 | 5 | 5 | 2 | 5 | 5 | 2 | 2 | 1 | 1 | 2 | 3 | 5 | 2 | 1 |
| ÖÇ 2 | 5 | 5 | 5 | 4 | 2 | 5 | 5 | 2 | 2 | 1 | 1 | 4 | 3 | 5 | 2 | 1 |
| ÖÇ 3 | 5 | 5 | 5 | 2 | 2 | 5 | 2 | 2 | 2 | 1 | 1 | 2 | 1 | 5 | 1 | 1 |
| ÖÇ 4 | 5 | 4 | 5 | 2 | 2 | 5 | 2 | 2 | 2 | 1 | 1 | 2 | 1 | 5 | 1 | 1 |
| ÖÇ 5 | 3 | 1 | 2 | 2 | 4 | 5 | 3 | 1 | 2 | 2 | 1 | 1 | 1 | 5 | 1 | 1 |
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek