GERİ DÖN

Ders Öğretim Planı

Dersin Kodu Dersin Adı Dersin Türü Yıl Yarıyıl AKTS Kredi
ETRH334 Kent ve Kentliler Seçmeli Ders Grubu 3 6 6.00 3.00

Dersin Seviyesi

Lisans

Dersin Sunulduğu Dil

Türkçe

Dersin Amacı

Disiplinlerarası bir perspektif ile kentlerin ortaya çıkışı ve gelişimi hakkında bilgi verilmesi amaçlanmaktadır. Kentin tarih içindeki seyri ve gösterdiği gelişim süreci Dünya’dan ve Türkiye’den farklı coğrafyalardan örnek şehirler ile incelenerek ve kentlerin özellikleri çerçevesinde toplumsal hayatlar da ele alınması hedeflenmiştir. Antik çağdan küreselleşme süreçlerinde kentlere kadar gelişen süreçte kent tarihleri ele alınacaktır. Tarihsel süreçler gözetilerek, şehir tarihlerinin siyasi, ekonomik, toplumsal tarihe etkileri konusunda bilgi vermek, kentlerin özellikleri, ekonomisi, mimarisi, kültürü vd konularına dikkat çekmek, kentlerin bin yıllar boyunca değişimini tarih disiplini bakış açısı ile anlamak hedeflenmektedir.

Dersi Veren Öğretim GörevlisiGörevlileri

Doç.Dr. Göknur Akçadağ goknur.akcadag@nisantasi.edu.tr

Öğrenme Çıktıları

1 Kentlerin tarihsel gelişim ve dönüşüm süreçlerini neden-sonuç ilişkisi içinde kavranır.
2 Çeşitli dönemlerde şehirlerin ve şehirde yaşayanların toplumsal ve kültürel dokusu öğrenilir.
3 Sanayi öncesi-ziraî toplumlarda kentlerin rolünü öğrenir. Modernleşme ve sanayileşme sürecinin insan yerleşmeleri üzerindeki etkisi öğrenilir.
4 Osmanlı kentlerinin fizikî yapı ve fonksiyonları, Osmanlı kentlerinde yaşam ve kent toplumu ve kültürü değerlendirilir.
5 Dünyanın çeşitli kentleri ve farklı Anadolu kent tarihileri öne çıkan özellikleri ile öğrenilir.

Öğrenim Türü

Birinci Öğretim

Dersin Ön Koşulu Olan Dersler

-

Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar

Öğretim Yöntemleri: Anlatım-çeşitli sunumlar, tartışma, İstanbul kent tarihi teknik gezisi.

Dersin İçeriği

Görsel ve yazılı kaynaklar üzerinden kentin tarihini öğrenmek ve kentlerin tarihsel süreçte etkisini kavramak ve seçilen bir kentin ders konusu bağlamında araştırmasını yapmak, değişen dünyada kent kültürü ve kent hayatındaki değişimin insanlara yansımaları, Anadolu, Mezopotamya, Mısır, Hint ve Batı’da, Osmanlı’da kentleşme tarihi üzerinde odaklanmak bu dersin hedefleri arasındadır. Rönesans ve sanayileşme öncesi Avrupa şehirleri ve sanayileşme sonrası kentleri, küreselleşme ve kentler konusunun öğrenilmesi, küresel kentin ne olduğu Türkiye ve dünyadaki örnekleriyle beraber ele alınacaktır.

Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği

Hafta Teorik [OgretimYontemVeTeknikleri] [OnHazirlik]
1 Tanım ve Kavramlar, Kentlerin özellikleri ve sınıflandırılması, kent tarihi çalışmalarına bakış.
2 Kent, uygarlık ve kültür ilişkisi , çeşitli görüşlere bakış. (H. Pirene, M. Weber, G. Childe, L. Mumford vd.)
3 İlk yerleşim biçimleri, Neolitik dönem yerleşimleri ve sonrası, tarım devrimi ve ilk köyler. Avcı göçebelikten Neolitik Devrime, iktidarın ve kentin doğuşu.
4 İlk Kentler, Antik Çağ kentleri ve özellikleri, Anadolu'da, Akdeniz havzasında ve Yakın Doğu'da kentin gelişimi.
5 İlk kentler (Mezopotamya, Mısır, Eski Yunan) Yunan Kent Devletleri. Roma, Ortaçağ, Asya , Roma-Bizans dönemi kentleri ve kültürü.
6 Orta Asya ve kentler, İslam coğrafyasında, Türklerde ve Anadolu'da ilk kentler, ortaçağ kentleri.
7 Osmanlı geleneğinde şehir, Osmanlıda şehir kurma uygulamaları Anadolu kentlerine bakış.
8 Ara Sınav
9 Osmanlı kentlerinde kurumlar ve işleyişi, özellikleri Osmanlı kentlerinin özellikleri, Osmanlı şehirciliğinin ilkeleri, çeşitli şehirler ve kimlikler.
10 Nüfus ve iskan, şehirlerin imarı, mahalle ve mahalle kültürü ticaret alanları, çeşitli yapılar.
11 Osmanlı dönemi kentleri ve kentliler.
12 Bir gezgin gözünden şehirler: Evliya Çelebi ve şehirler.
13 Avrupa’da kültürel değişim ve kentler: Rönesans’ın kentlere getirileri, Modern kavramların kökenleri, Rönesans dönemi kentleri, modernleşme sürecinde kentler, sanayi öncesi kentler.
14 Barok kentler, sanayi kentinin oluşum dinamikleri (Yeni yaşam biçimleri ve kentler, örnek şehirler), küresel kültür ve kentler.

Ders Kitabı Malzemesi Önerilen Kaynaklar

Morris, History of Urban Form , Chapter 4-5: Medieval Towns, ss 92-112 ve ss. 119-132 The Renaissance: Italy Sets a Pattern, ss. 157- 183; A. Sutcliffe (1980) The Rise of Modern Town Planning; Bumin, Kürşat (1990) Demokrasi Arayışında Kent, İz Yayınları; Osman Nuri Ergin, Türkiyede Şehirciliğin Tarihî İnkişafı, İstanbul 1936; Mustafa Cezar, Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık, İstanbul 1977, s. 89-91, 376-378; I. M. Lapidus, Muslim Cities in the Later Middle Ages, Cambridge 1984; Korkut Tuna, Şehirlerin Ortaya Çıkış ve Yaygınlaşması Üzerine Sosyolojik Bir Deneme, İstanbul 1987, s. 153-163; Sevgi Aktüre, “Anadolu Kentinde Türkleşme-İslamlaşma Süreci, Mekansal Yapı Değişimi ve İslam Mimari Mirası”, İslam Mimari Mirasını Koruma Konferansı, Bildiriler, İstanbul 1987, s. 20-38; O. Grabar, İslam Sanatının Oluşumu (trc. Nuran Yavuz), İstanbul 1988, s. 138; H. Pirenne, Ortaçağ Kentleri (trc. Şadan Karadeniz), İstanbul 1991; Seyyid Hüseyin Nasr, İslâm Sanatı ve Maneviyatı (trc. Ahmet Demirhan), İstanbul 1992, s. 68-69, 80; J.-L. Michon, “Dinî Kurumlar”, İslâm Şehri (trc. Elif Topçugil), İstanbul 1992, s. 16-17; N. Elisséeff, “Fizikî Plan”, a.e., s. 124, 132, 135; Yılmaz Can, İslâm Şehirlerinin Fizikî Yapısı, Ankara 1995; Doğan Kuban, Türk ve İslâm Sanatı Üzerine Denemeler, İstanbul 1995, s. 46, 117-118, 163-197; Turgut Cansever, İslâm’da Şehir ve Mimari, İstanbul 1997, s. 111, 114; Cl. Cahen, Osmanlılardan Önce Anadolu (trc. Erol Üyepazarcı), İstanbul 2000, s. 311-315; Metin Tuncel, “Türkiye’de Kent Yerleşmelerinin Tarihçesine Toplu Bir Bakış”, İÜ Coğrafya Enstitüsü Dergisi, sy. 23, İstanbul 1980, s. 123-160; Mustafa Fayda, “İslâm Dünyasındaki İlk Şehir Tarihleri ve İbn Şebbe’nin Medine-i Münevvere Tarihi”, AÜİFD, XXVIII (1986), s. 167-180; Mustafa Demir, “Türk-İslâm Medeniyetinde Şehirleşme”, İslâmî Araştırmalar, XVI/1, Ankara 2003, s. 156-165; Tarih Dostiyev, “Selçuklular Döneminde Müslüman Doğusunda Kentleşme Durumları ve Azerbaycan’da Şehir Kültürü”, TTK Bildiriler, XIV (2005), I, 454-458; V. F. Büchner, “Şehir”, İA, XI, 391-392. Gökbilgin, Edirne ve Paşa Livâsı, s. 216-217; Metin Tuncel, “Tarih Boyunca Türkiye’de Kent Kuruluşları”, Doğumunun 100. Yılında Atatürk’e Armağan, İstanbul 1981, s. 309-350; a.mlf., “Türkiye’de Kent Yerleşmelerinin Tarihçesine Toplu Bir Bakış”, İÜ Coğrafya Enstitüsü Dergisi, sy. 23, İstanbul 1980, s. 123-160; Cengiz Orhonlu, Osmanlı İmparatorluğunda Şehircilik ve Ulaşım Üzerine Araştırmalar (der. Salih Özbaran), İzmir 1984; Uğur Tanyeli, Anadolu Türk Kentinde Fiziksel Yapının Evrim Süreci: 11.-15. yy, İstanbul 1987; Musa Çadırcı, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapıları, Ankara 1991; A. Raymond, Osmanlı Döneminde Arap Kentleri (trc. Ali Berktay), İstanbul 1995; Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri (ed. P. Dumont – F. Georgeon, trc. Ali Berktay), İstanbul 1996; M. Cerasi, Osmanlı Kenti: Osmanlı İmparatorluğunda 18. ve 19. Yüzyıllarda Kent Uygarlığı ve Mimarisi (trc. Aslı Ataöv), İstanbul 1999; Halil İnalcık, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi: 1300-1600 (trc. Halil Berktay), İstanbul 2000, I, tür.yer.; Edhem Eldem v.dğr., Doğu ile Batı Arasında Osmanlı Kenti: Halep, İzmir ve İstanbul (trc. Sermet Yalçın), İstanbul 2003; İlhan Şahin, Osmanlı Döneminde Konar-Göçerler, İstanbul 2006, s. 247-256; a.mlf., “Vakıf ve Şehirleşme”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, sy. 1, İstanbul 1987, s. 23-24; Erol Özvar – Arif Bilgin, “Şehir Yönetimi ve Tarih Üzerine”, Selçukludan Cumhuriyete Şehir Yönetimi (ed. Erol Özvar – Arif Bilgin), İstanbul 2008, s. 15-32; Özer Ergenç, “Osmanlı Şehir Tarihi Araştırmalarının Kuramsal Çerçevesi Nasıl Oluşturulabilir?”, a.e., s. 49-60; Tahsin Özcan, “Osmanlı Şehirciliği ve Vakıflar”, a.e., s. 113-128; Ömer Lutfi Barkan, “Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler”, VD, sy. 2 (1942), s. 354-355; Doğan Kuban, “Anadolu Türk Şehri, Tarihi Gelişmesi, Sosyal ve Fizikî Özellikleri Üzerinde Bazı Gelişmeler”, a.e., sy. 7 (1968), s. 53-73; Mehmet Öz, “Osmanlı Klasik Döneminde Anadolu Kentleri”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, III/6, İstanbul 2005, s. 57-88. A. Raymond, Artisans et commerçants au Caire, Damas 1973-74, I-II; Raymond, Osmanlı Döneminde Arap Kentleri (trc. Ali Berktay), İstanbul 1995; Faroqhi, S. (1994) Osmanlı'da Kentler ve Kentliler, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.; s. Faroqhi, Osmanlı'da Gündelik Hayat; Ergenç, Ö. (1995) Osmanlı Klasik Dönemi Kent Tarihçiliğine Katkı: XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya, Ankara.; Eldem, E.-Goffman, D.-Masters, B. (1999), The Ottoman City Between East and West: Aleppo, İzmir and İstanbul, Cambridge; Lewis Mumford (2007), Tarih Boyunca Kent, Ayrıntı Yay., İstanbul.

Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları

Değerlendirme

Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri Adet Değer
Ara Sınav 1 100
Toplam 100
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri Adet Değer
Final Sınavı 1 100
Toplam 100
Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri 40
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri 60

Staj Durumu

-

İş Yükü Hesaplaması

Etkinlikler Sayısı Süresi (saat) Toplam İş Yükü (saat)
Ara Sınav 1 1 1
Final Sınavı 1 1 1
Bütünleme Sınavı 1 6 6
Derse Katılım 13 1 13
Alan Gezisi 2 6 12
Bireysel Çalışma 13 6 78
Ara Sınav İçin Bireysel Çalışma 1 8 8
Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma 1 9 9
Okuma 14 1 14
Toplam İş Yükü (saat) 142

Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi

PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11 PÇ 12 PÇ 13 PÇ 14 PÇ 15 PÇ 16 PÇ 17
ÖÇ 1 4 3 4 3 5 5 2 4 4 4
ÖÇ 2 4 4 3 5 4
ÖÇ 3 4 4 3 4
ÖÇ 4 4 4 3 3 4
ÖÇ 5 4 4 5 4 4 4
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek